M K Sanariya

વાણીના પ્રકાર : વૈખરી , મધ્યમ , પશ્યંતિ અને પરા આપણે મંત્રોચ્ચાર કરીએ છીએ , માળા કરીએ છીએ , આધ્યામિક પુસ્તકોનું વાંચન કરીએ છીએ તથા મંદીરે આંખો બંધ કરીને દર્શન કરીયે છીએ તેનું મહત્વ શું ? શા માટે ધૂન બોલીએ છીએ ? માળા મોટેથી બોલીને નથી કરતાં ? શા માટે આપણે ભગવાનના ફોટા કે મુર્તીના દર્શન કર્યા પછી આંખો બંધ કરીને પ્રાર્થના કરીએ છીએ ? આજે આવા પ્રશ્નોનો જવાબ શોધવાનો પ્રયત્ન કરીશું. પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રીય : આંખ , કાન , નાક , જીભ , ત્વચા છે. આમાં જ્ઞાનેન્દ્રિય , મન અને બુધ્ધિ દ્વારા આપણે બાહ્ય જગત સાથે ક્રીયા-પ્રતીક્રીયા કરીયે છીએ.આ ક્રીયા-પ્રતીક્રીયા વ્યક્ત કે અવ્યક્ત રૂપે જ્યારે શબ્દરૂપ કે વિચાર સ્વરૂપ ધારણ કરે છે તેને વાણી કહેવાય છે. મુખ્યત્વે ઋગ્વેદ તેના સ્તોત્રોમાં વાણીના ચાર સ્તરોનો ઉલ્લેખ કરે છે , વૈખરી , મધ્યમ , પશ્યંતિ અને પરા ઋગ્વેદ (૧.૧૬૪.૪૫) શ્લોક કહે છે : - "ચત્વરી વાક પરિમિતા પદાની તાનિ ​​વિદુર બ્રાહ્મણા યે મણિષિણઃ | ગુહા ત્રિનિ નિહિતા નેંગયંતિ તુરીયં વાકો મનુષ્ય વદંતિ ||" અનુવાદ: "વાણી ચાર ભાગમાં વહેંચાયેલી છે. સમજનારા જ્ઞાનીઓ તેમને જાણે છે. તેમાંથી...

  ત્રણ શરીર (સ્થુલ શરીર , સૂક્ષ્મ શરીર અને કરણ શરીર) ની વિભાવના વેદાંતિક તત્વજ્ઞાનમાં , માનવ અસ્તિત્વની વિભાવનાને ત્રણ શરીરો - સ્થૂલ શરીર , સૂક્ષ્મ શરીર અને કારણ શરીર ના માળખા દ્વારા સમજવામાં આવે છે. આ શરીરો આત્માને વાસ્તવિકતાના વિવિધ પરિમાણોનો અનુભવ કરાવવા માટે વાહન તરીકે સેવા આપે છે. ત્રણેય શરીર વ્યક્તિની આધ્યાત્મિક યાત્રામાં એક અનન્ય ભૂમિકા ભજવે છે , કારણ કે તે ભૌતિક વિશ્વ , માનસિક ક્ષેત્ર અને ચૈતન્યની સૌથી ઊંડી , અપ્રગટ સ્થિતિ વચ્ચેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા માટે જરૂરી માળખું પૂરું પાડે છે. આ ત્રણ શરીરોને સમજવાથી માનવ અસ્તિત્વનું સંપૂર્ણ ચિત્ર મળે છે , જેમાં ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક બંને પરિમાણોનો સમાવેશ થાય છે. ૧ . સ્થૂલ શરીર :- સ્થૂલ શરીરએ ભૌતિક શરીર છે , જે વ્યક્તિનું મૂર્ત , ભૌતિક પાસું છે.તે પાંચ તત્વો (પંચ મહાભૂત:- પૃથ્વી , પાણી , અગ્નિ , વાયુ અને આકાશ) થી બનેલું છે. આ શરીર વડે જ આપણે જાગૃત અવસ્થાનો અનુભવ કરીએ છીએ.સ્થૂળ શરીર પાછલા જન્મોના કર્મોના આધારે પંચ મહાભૂત ના પંચીકરણમાંથી પસાર થઈને ઉત્પન્ન થાય છે.પંચ મહાભૂત તત્વો ભૌતિક શરીરની રચના અને કાર્ય બનાવવા માટે ભેગા થાય છે :- ü પૃ...