Ashtanga Yoga PART:- ૩ ASAAN, અષ્ટાંગ યોગ ભાગ ૩ "આસન"



પતંજલીના આઠ યોગા એટલે  અસ્ટાંગ યોગ

યમ – નિયમ – આસન – પ્રાણાયામ - પ્રત્યાહાર – ધ્યાન – ધરણા - સમાધી 

પહેલા ભાગમાં યમ વિશે ચર્ચા હતી અને બીજો ભાગમાં  નિયમ વિશે કરી હતી હવે ત્રીજા ભાગ આસન  જેની ચર્ચા અહી કરીશુ. 

આસન

આસન (સંસ્કૃત: आसन આસન [ɑ ː sənə] 'નીચે બેસીને', <आस તરીકે  'નીચે બેસી કરવા માટે'). સામાન્ય રીતે હજુ પણ આસનએ યોગના અભ્યાસ સાથે સંકળાયેલ મૂળ બેઠકમાં શરીર પોઝિશનમાં નિપુણતા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. યોગ સૂત્ર પતંજલિ માં આસનનો  યોગી (પુરુષ) અથવા યોગિની (સ્ત્રી) બે રીતે ઉલ્લેખ કરે છે એક જ્યાં યોગીઓ બેસે છે તે જગ્યા અને બીજુ જે મુદ્રામાં યોગીઓ અતિ લાંબા સમય કે અનંત કાળ સુધી દઢ અને સ્થિર,અડગ મન સાથે પણ આરામની સ્થિતિમાં બેસે છે તે.

અસ્ટાંગ યોગમાં બતાવેલ આસન(મુદ્રા) કરવાથી, વિપુલ પ્રમાણમાં આરોગ્ય અને લાંબી આયુશ્ય કે જીવનની પ્રાપ્તી થાય છે.
યોગ આસન (મુદ્રા) શ્રેણીઓના સમૂહ મારફતે શ્વાસ અને હલનચલને સમન્વય કરે છે.આ સંયોજન તીવ્ર ગરમી ઉત્પન કરે છે જેથી  ઝેર પદાર્થોથી છુટકારો થાય છે અને  શરીરની અશુદ્ધિઓ દૂર કરે છે અને ગતિશીલ શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક સુખાકારી જીવન બનાવે છે. આ શારીરિક શુદ્ધિકરણ માનસિક સ્પષ્ટતા કે જાગૃતિ આપણા વ્યક્તિત્વના તમામ પાસાઓને જાગરૂકતા લાવે છે.

આસનએ યોગ નુ એક મુખ્યત્વે શારીરિક કસરત સ્વરૂપ તરીકે સદીઓથી પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે.આધુનિક યુગમાં આસનમાં અનેક વિવિધતા લાવી છે જેમાં માંથા પર ઉભા રહેવાથી કરીને પીઠ્ભર સુવા સુધીની વિવિધતા સમાવેશ કરાયો છે પણ ખરેખર યોગ સૂત્રોમાં કે પતંજલિમાં ઉભા રહીને કરવામાં આવતાં આસનનો સમાંવેશ કરવામાં આવ્યો નથી

આસન પાછળથી વિવિધ મુદ્રાઓ જે વ્યવસાયી સુખાકારી અને શરીરની લવચીકતા અને જોમ સુધારવા માટે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે તેને માટે પ્રચલીત થયો

સામાન્ય રીતે યોગ પશ્ચિમમાં આધ્યાત્મિક, સ્વનિપુણતા, ધ્યાન કૌશલ્ય તરીકે કરતાં, શારીરિક કસરત અથવા વૈકલ્પિક દવા તરીકે ઉપયોગ થાય છે. કેમ કે લવચીકતા(Flexibility)વધારવા,તાકાત સુધારવા,બેલેન્સ સુધારવા,તણાવ અને ચિંતા ઘટાડો,કમરના દુખાવાની લક્ષણો ઘટાડી,અસ્થમા અને દીર્ઘકાલિન અવરોધાત્મક ફુપ્સુસીય રોગ (સીઓપીડી) માટે ફાયદાકારક હોઈ,ઊર્જા અને ઘટાડો થાક વધારો,શ્રમ ટૂંકી અને જન્મ પરિણામો સુધારવા,વૃદ્ધ જીવન પગલાં શારીરિક આરોગ્ય અને ગુણવત્તા સુધારવા,ડાયાબિટીસ સંચાલન સુધારવા,ઉંઘમાં વિક્ષેપ ઘટાડો. થોડા આસનના નામ આ પ્રમાણે છે.

સુર્યનમસ્કાર પછીથી .....

૧ અધો મુખા સ્વનશના

૨  અધો મુખા વક્રાશના

૩અગ્નીસ્થંભશના

૪ અકર્મ ધનુરાશના

૫ અનંતાશના

૬ અંજયેશન

૭ અર્ધચંદ્રશન

૮ અર્ધ મત્સ્યેન્દ્રાસન

૯ અર્ધનાવાશન 

૧૦ અષ્ટવક્રાસન

૧૧બદધકોણસન

૧૨ બકાસન

૧૩ ૧૩બલાસન

૧૪ ભરદ્વાજાસન

૧૫ ભેકાસન

૧૬ ભુજંગાસન

૧૭ ભુજપીડાસન

૧૮ વ્યાઘ્રાસન

૧૯ ચતુર દંડાસન

૨૦ દંડાસન

૨૧ ધનુરાસન

૨૨ દ્વીપદા શીર્ષાસન

૨૩ દ્વીપદા વિપરીત દંડાસન

આ લેખનો મુખ્ય હેતુ યોગા કે શારીરિક ક્ષમતાનો વિકાશ નથી તેથી અહી આસન વિશે ઉલ્લેખ જ કરવામાં આવેલ છે અને તેની રીત કે દરેક્ના ફાયદા અને સમય વિશે વધુ આપેલ નથી

વધુ જાણવા માટે નીચેની લીંક ક્લિક કરો.

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_asanas

http://www.yogapoint.com/yogasana/yogaposes-categories.htm

વધુ જાણવા માટે આ સારી વેબ સાઈટ છે.



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Hast mudra OR હાથની મુદ્રા ( PRANAYAM)

Image
પાંચ વાયુને અને શરીર ઉર્જાને સંતુલીત કરવામાં અગત્યનો ભાગ ભજવતી મુદ્રાનો અભ્યાશ પણ જરૂરી છે તેથી તેની સંક્ષીપ્ત માહીતી આપેલ છે . મુદ્રાઓ   બ્રહ્માંડીય ઊર્જા જાગાડીને આત્મા નું પરમાત્મા સાથે એકીકૃત થવામાં મદદ કરે છે. સર્વોચ્ચ વિજ્ઞાન જે માણસના મન અને મગજનો બહારથી અને અંદરથી તેનો અભ્યાશ કરે છે. આવા વિજ્ઞાન છે (૧) મુદ્રા વિજ્ઞાન: આંગળીની સ્થિતિ વિજ્ઞાન (2) કાયાકલ્પ વિજ્ઞાન એટલે પુન:શક્તિ સંચાર વિજ્ઞાન (3) બ્રહ્મ વિજ્ઞાન એટલે દિવ્ય જ્ઞાનનુ વિજ્ઞાન (4) પ્રાણવિનિમય વિજ્ઞાન એટલે બિમાર અને ખામીયુક્તને સાજા કરવાનું વિજ્ઞાન (5) સુર્ય વિજ્ઞાન એટલે સુર્ય શક્તિનું વિજ્ઞાન (6) પુન:જન્મ વિજ્ઞાન   (7) દિર્ઘાયુ વિજ્ઞાન (8) સ્વર વિજ્ઞાન (9) રસાયન વિજ્ઞાન (10) મંત્ર વિજ્ઞાન (11) સમ્યાદ પ્રેશણ વિજ્ઞાન એટલે   કેવળ મનથી વિચારોની આપ-લે   ટેલીપથીનું વિજ્ઞાન શરીર પાંચ તત્વો આગ , વાયુ , આકાશ , પૃથ્વિ , અને જળ નું બનેલ છે. જેમાં ઘણા પ્રાચીન વિજ્ઞાનમાં આ પાંચ વાયુ ને સમતોલ કરીને સ્વસ્થ શરીર રાખવાના ઉપાય બતાવેલ છે. આ પંચ તત્વો આપણા હાથની પાંચ આગળી પ્રતિનિત્વ કરે છે. જેમાં અંગૂઠો આગનું , તર્જની(અંગુઠા
Read more

Ashtanga Yoga PRATYAHAR, અષ્ટાંગ યોગ "પ્રત્યાહાર"

Pratyahara itself is termed as Yoga, as it is the most important limb in Yoga Sadhana. Swami Shivananda. ॐ सह नाववतु । सह नौ भुनक्तु । सह वीर्यं करवावहै । तेजस्वि नावधीतमस्तु मा विद्विषावहै । ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥ પાંચ જ્ઞાનેંદ્રિયો:-   આંખ , કાન , નાક , જીભ અને ચામડી પાંચ કર્મેંદ્રિય:- મોઢુ , પગ , હાથ , ગુદા અને જનનાંગો પ્રત્યાહાર :- ઈન્દ્રિયો નો પોતાના વિષયોની સાથે સમ્બંધ ન રહેવાથી ચિતના સ્વરૂપના અનુકરણ (નકલ) જેવું કરવું તે પ્રત્યાહાર.પ્રત્યાહાર એટલે પાછું હટવું , ઉલ્ટું થવું વિષયોથી વિમુખ થવું.આમાં ઈ ન્દ્રિયો પોતાના બાહ્ય વિષયોથી હટીને અંતર્મુખ થાય છે. પ્રાત્યાહારએ અષ્ટાંગ યોગા નું એક બહુ જ મહત્વ પુર્ણ અંગ છે . યોગ સાધના દ્વારા આપણે આપણું પોતાનુ આંતરીક વિકાશ સાધ્ધિ શકીએ છીએ . આ યોગ સાધનાના આપણે વિવિધ ચરણ જોયા . એમાં પ્રત્યાહાર પાચમું પગથીયું છે . સામાન્ય રીતે પ્રત્યાહાર વિશે બહુ જ ચર્ચા થઈ નથી . પ્રત્યાહારની વ્યાખ્યા ઘણા યોગગુરૂ પણ કરી શક્તા નથી . પ્રત્યાહારને ઘણા યોગીઓ બહારની દુનિયા સાથે વર્ણ
Read more

વૈદિક મંત્રનો ગુજરાતી અનુવાદ :GUJARATI Translation of Vedik Sloka

ॐ भूर्भुवः स्वः तत्सवितुर्वरेण्यम् । भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयात् ॥ અર્થ:- “ૐ પૃથ્વિ લોક , વાયુમંડળ , તથા સ્વર્ગ , હું તે ગ્રહણ કરવા યોગ્ય દેવતા , સુર્ય ભગવાનની , ( પાપનાશક )શક્તિનું ધ્યાન કરીએ છીએ.મન/બુધ્ધિને જે સદમાર્ગની પ્રેરણા આપે. (જાગૃત કરે છે)” આ મંત્ર ચારેય વેદમાં છે. ઋગવેદના સાત પ્રસિધ્ધ છંદમાનો એક છંદ છે. જે આ પ્રમાણે છે (૧) ગાયત્રી (૨) ઉષ્ણિક (૩) અનુષ્ટુપ (૪) બૃહતિ (૫) વિરાટ (૬) ત્રિષ્ટુપ (૭) જગતિ. ગાયત્રિ છંદમાં આઠ અક્ષરના ત્રણ પદ હોય છે. ગાયત્રિમંત્રના ઋષિ વિશ્વામિત્ર છે અને દેવતા સુર્ય છે. ગાયત્રિમંત્ર ખરેખર સુર્યની આરાધના છે. वक्रतुंड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ । निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥ અર્થ:- વાંકી સુંઠ વાળા , મોટી કાયા વાળા , કરોડ સુર્યના પ્રકાશ બરાબર તેજ વાળા વિઘ્ન વગર , હે દેવતા , હમેંશા મારા બધા જ કાર્યો પુરા કરો. ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदँ पूर्णात् पूर्णमुदच्यते । पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते । ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥ અર્થ:- તે સંપુર્ણ
Read more